میراث ناملموسی  که ثبت جهانی نشد  

امروز جهان علم و بخصوص درزمینه سلامت جسم آنچنان پیشرفت کرده که می‌تواند با استفاده از تخصیص و امکانات موجود هر نقطه از بدن یک مرگ مغزی را در اقصی نقاط جهان و از طریق پروازهای سریع‌السیر به نیازمندی دیگر برساند. این یک تحول است تا نویدی برای آیندگان باشد اما آیا این انقلاب علمی که خوشبختانه تا حدودی قابل‌قبول، کشور ما را هم در بر گرفته شامل بیماران روحی روانی و اختلالات آن‌ها هم می‌شود یا قانون سلامت روان پس از پانزده سال همچنان با چالش تصویب مواجه است؟ درحالی‌که حداقل طی این مدت طولانی کشور با تنش‌های تازه‌ای همچون ویروس کرونا با 145 هزار مرگ ناخواسته و ده‌ها سیل و زلزله با از دست دادن عزیزان مواجه بوده و بالطبع نابسامانی‌های روحی روانی تازه‌ای را برای بازماندگان به همراه داشته است. در سال ۱۳۹۰ پیمایش سلامت روان انجام و آمار اختلالات روانپزشکی را به 23/6 درصد اعلام نمود و پس‌ازآن در سال ۱۳۹۹ هم پیمایش دیگری انجام شد ولی تا این زمان نتایج آن یا استخراج نشده و یا اعلام نگردیده است که بنا به اظهار عباسعلی اسدی معاون فنی دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت به‌احتمال‌زیاد تا پایان امسال رسانه‌ای خواهد شد.
آقای اسدی می‌گوید: «بر مبنای این مطالعات، مشخص‌شده آمار برخی اختلالات شایع روانپزشکی (مجموع اختلالات افسردگی و مجموع اختلالات اضطرابی) بعد از شیوع کرونا به حدود 29 درصد رسیده است؛ درواقع این روندی است که در همه جای دنیا پس از شیوع همه‌گیری رخ داده و کشور ما هم مطابق این قاعده پیش رفته‌ است که به قطع تأثیرات بیشتر این همه‌گیری، تازه از این به بعد مشخص خواهد شد. کرونا طی حدود دو سال و نیم گذشته در همه جوامع تأثیرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زیادی به دنبال داشته است که سبب می‌شود آسیب‌های روانی و اجتماعی پس از کرونا در آینده نیز بیشتر شود. به دلیل محدودیت‌های صورت گرفته زمینه مشکلات فرهنگی و اقتصادی، شکاف طبقاتی، فقر، مرگ‌ومیر افراد و سوگ‌های پیچیده به دنبال از دست دادن افراد خانواده به وجود آمد که سبب می‌شود عوارض و آسیب‌های پسا کرونا تا سال‌ها بعد هم ادامه یابد» و اینجاست که خالی بودن جای قوانین بهداشت روانی نمودار می‌شود که سال‌هاست در بایگانی‌ها خاک می‌خورد. معاون فنی دفتر سلامت روانی و اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت دراین‌باره اینگونه توضیح می‌دهد: «این قانونی است که بیش از 15 سال از آغاز کار تدوین آن می‌گذرد. در حال حاضر لایحه سلامت روان پس از بررسی‌های کارشناسی توسط حوزه‌های مختلف جامعه‌شناسی، حقوقی، روانپزشکی و روانشناسی از طریق وزارت بهداشت برای بررسی‌های بیشتر کمیسیون‌های مختلف حقوقی به مجلس و دولت ارسال ‌شده است تا تصویب نهایی صورت گیرد، اما هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است. در بررسی نهایی ممکن است قانون پذیرفته شود، اما این امکان هم وجود دارد که ایراداتی به آن وارد شود و برای اصلاح مجدد، عودت داده شود.» حالا باید بازهم مثل گذشته منتظر نشست تا آب از سر بگذرد و شروع کار نیز نوعی آزمون‌وخطا باشد که روح و روان مجزا از امور پزشکی جسمی است تا قبل از هر دارو و درمانی نیازمند ملاطفت و شادمانی باشد و مستندات و مدارک موجود گواهی می‌دهند خوش‌مشربی اصفهانی درگذشته‌های نه‌چندان دور یکی از بهترین راه‌های درمان و ایجاد آرامش روح و روان بوده است، از شاگردان زنده‌یاد ناصر فرهمند استاد مسلم تئاتر اکثریت طنازان اصفهان ازجمله مرحوم رضا ارحام صدر نقل است که روزی در تهران به سراغ یکی از پزشکان فارغ‌التحصیل روانشناسی از فرانسه برگشته می‌رود و افسردگی خود را عنوان می‌کند، پزشک که با چهره او آشنایی نداشته وقتی لهجه‌اش را می‌شنود، می‌گوید: شنیده‌ام در اصفهان شما تماشاخانه‌ای است که هنرمندی در آن با اجرای طنزهای خود تماشاچیان را از فرط خنده روده‌بر می‌کند که بهترین دارو برای درمان روح و روان است. زنده‌یاد فرهمند ضمن تأیید کلام پزشک پیرامون شهر اصفهان ادامه می‌دهد نه‌تنها آن هنرمند بلکه همه اهالی و شهر اصفهان پایگاه طنز و شوخی و شادمانی هستند که هیچ‌وقت نمی‌توان خنده را از چهره آن‌ها دور کرد اما وصف حال من ناگفتنی است زیرا خودم همان کسی هستم که از سراسر جهان برای دیدن نمایش‌هایم به اصفهان می‌آیند و آخرین آن‌ها نورمن ویزدوم معروف‌ترین هنرپیشه طنز جهان از انگلستان است که چند ماه پیش به مدت یک هفته میهمان شهر اصفهان بود تا هر شب در صف اول تماشاچیان تماشاخانه من باشد که حالا باید چراغ برداشت و به دنبال میراث‌های ناملموس اینگونه در اصفهان گشت که طی نیم‌قرن گذشته هیچ‌یک از متولیان فرهنگی به دنبال زنده کردن این توانایی‌های بالقوه برای بالفعل شدن در اصفهان نبوده‌اند و این خصلت پسندیده که امروز بهترین داروی درمان برای 29 درصد از جامعه کشور است نفس‌های آخر را می‌کشد.